Alerjik Rinit

Saman nezlesi olarak da bilinen bu rahatsızlık burun içi mukozasının alerjik etkiyle iltihaplanmasıyla ortaya çıkar. Alerjik yapıda olan kişilerde daha fazla görülür: Genellikle yaşam boyu etkili olur. Fakat genellikle etkisini ileri yaşlara doğru azaltır. Alerjik rinitin en yaygın nedeni baharda havada uçuşan polenlerdir. Buna rağmen alerjik etkisi olan her şeyden uzak durmakta yarar vardır. Toplumda yaygınlığı fazla olan bu rahatsızlıkta hastalarda sosyal ve ruhsal sorunlarda daha fazla görülür.

Belirli mevsimlerde ortaya çıkan alerjik rinit türü mevsimsel rinit olarak tanımlanır. Bu ayı zamanda saman nezlesi olarak bilinir. Bunun dışında yıl boyu etkili olan perenital rinit denilen türü vardır. Bunun yıl boyu devam etme nedeni çeşitli kimyasallardan, hayvan tüyü, ev tozu gibi alerjenler yüzündendir. Alerjik rinit uygun şekilde tedavi edilirse, atak sayısı oldukça azaltılabilir.

Alerjik rinit nedenleri arasında en önemlisi havada uçuşan polenlerdir. Ağaçlarda bunda etkilidir. Bunların gösterdiği alerjik reaksiyonu aynı zamanda hayvan tüyü, küf, av akarları, ev tozu da gösterebilir. Havanın rüzgârlı ve kuru olduğu zamanlarda polen daha fazla olur. Bu dönem alerjik rinit etkileri de artar. Mevsimsel rinit daha çok bahar aylarında olan ağaç polenlerinden, yıl boyu süren alerjik rinit ev tozu, hamam böcekleri ve akarlardan kaynaklanır. Özellikle evde beslenen köpek kedi, kuş gibi hayvanlar rahatsızlığın şiddetini artırabilir.

Alerjik rinit için en belirgin semptomlar burun akıntısı, hapşırık, burun kaşıntısı ve burun tıkanıklığıdır. Bunların dışında öksürük, geniz akıntısı, koku almada zorluk, halsizlik gibi belirtilerde olabilir. Bazen de kulak ve damağın içinde kaşıntı olabilir. Bu rahatsızlıkla birlikte alerjik konjunktivit bulunan hastalarda ise gözlerde sulanma, kaşıntı, kızarıklık gibi belirtilerde oluşabilir. Kişilerde ağız solunumu nedeniyle diş bozuklukları ve yüksek damak sorunu oluşabilir.

Alerjik rinit rahatsızlığında yakınmalar çift taraflı olur. Kişide sarı yeşil burun akıntısı ya da tek taralı belirtiler olması bu rahatsızlıkla uyumlu belirtiler değildir. Burun kaşıntısı yüzünden elle burnu yukarıya itme nedeniyle (Buna alerjik selam denir) burun ucunda yatay bir çizgilenme olur. Bununla birlikte göz altı morluğu, ödem gibi etkilerde olabilir. Hastalar tedavi edilmezse rahat nefes alamadıkları için uyku sorunları ortaya çıkabilir. Çocuk hastalarda dikkat eksikliği, sınavlarda başarısızlık, konsantrasyon güçlüğü, özgüven azalması gibi belirtiler olabilir. Erişkinlerde depresyon, anksiyete, işte ve akademik yaşamda performans düşüklüğü gibi etkiler yüzünden yaşam kalitesinde olumsuz etkiler ortaya çıkabilir.

Alerjik rinit en fazla alerjiye yatkın olanlarda yani atopik denilen kişileri etkiler. Bu kişilerde görülen diğer alerjik hastalıklarda daha yüksek orandadır. Ailede alerjik hastalık varsa bu kişilerde de alerjik rinit görülme oranı fazladır. Rahatsızlığın belirtileri daha çok 40 yaş öncesinde görülür. Bu yaştan sonra belirtiler giderek azalır. Bu hastalığın kendiliğinden iyileşme oranı yok gibidir. Bu çok nadir olarak görülebilir.

Alerjik rinit sınıflandırması belirtilerin şiddetine ve süresine göre yapılır. Eğer belirtiler dört günden az sürüyorsa ya da dört haftadan daha az devam ediyorsa intermitan yani aralıklı rinit, dört günden fazla ya da dört haftadan fazla ise persistan yani süregen rinit olarak tanımlanır.

Şiddetine göre alerjik rinit sınıflandırmasında günlük aktivite, egzersizde bozulma, uykuda bozulma, iş ve okul yaşamında bozulma ve sıkıntı veren belirtilerle birlikte oluyorsa orta, ağır rinit, bu belirtiler olmuyorsa hafif rinit olarak adlandırılır.

Pratikte alerjik rinit sınıflandırması bahar mevsiminde olanlar mevsimsel rinit, yıl boyu sürenlerde perenial rinit olarak adlandırılır. Bu sınıflandırmada alerjenler dikkate alınır. Polenlerden kaynaklanan mevsimsel, ev tozu, hayvan tüyü, küf gibi alerjenler ile tetiklenen perenial rinit olarak ayrılır.

Bu rahatsızlığın tanısında en önemli kriter hastanın öyküsüdür. Doktor hastadaki belirtileri değerlendirerek, bunların hangi mevsimde, hangi alerjenlere karşı ortaya çıktığı, nasıl olduğu belirlenerek tanıyı kolaylaştırır. Ayrıca fiziksel muayenede hastanın burun mukozası ve etkilenen bölgeleri incelenir. Yapılan burun endoskopisi neticesinde burun içi dokusu soluk olup, konka adı verilen yumuşak dokularda şişlik belirlenir. Burun akıntısı koyu ve yapışkan kıvamlıdır. Burun içine saydam salgıda artma, burun eti büyümesi, ödem görülebilir. Ağza bakıldığında geniz akıntısı ile farenjit semptomları görülebilir.

Alerjik rinit teşhisinde kullanılan IgE testi benzeri testlerde vardır. En fazla kullanılanlar cilde uygulanan testlerdir. Cilt ya da kandan yapılan alerji testlerinde alerjik rinite yol açan alerjik ajan tespiti yapılabilir. Test negatif çıksa da hastadaki belirtiler tanı koymaya yeterli olabilir. Radyolojik görüntüleme tetkiklerinin yapılmasına genellikle gerek duyulmaz. Fakat uygulanan tedavi başarısız olursa ya da başka bir hastalık şüphesi olursa yapılabilir.

Bu rahatsızlığın tedavisinde amaç şikâyetlerin giderilmesidir. Çünkü bu hastalık tümüyle ortadan kaldırılamaz. Tedavi planlamasında semptomları tetikleyen alerjen maddelerden kaçınma, ilaç tedavisi en önemli uygulamalardır. Bunlar yakınmaları kontrol altına almaya yeter. Kortizonlu burun içi spreyleri ve antihistaminikler alerjenlerin etkisini azaltır. İlaçlar özellikle alerjenle karşılaşmadan önce kullanılırsa etkisi daha iyi olur. Burun akıntısı, kaşıntı ve hapşırma gibi bulgular görülmez.

Alerjik rinit tedavisinde ilaçlar kadar aşı tedavisi de etkili bir yöntemdir. Bu tedavi için alerjileri ve koşulları uygun hastalar tercih edilir. Ayrıca tedavi kişiye özel uygulanır. Aşı tedavisi hem alerjik rinitin iyileşmesini sağlar hem de bazı hastalarda astım gelişmesine engel olabilir. Eğer hastalarda alerjik rinit nedeniyle oluşan polip, sinüzit gibi sorunlar varsa bunlar için cerrahi tedavi uygulanması gerekebilir.

Hastaların polenli ve tozlu ortamlardan kaçınması gerekir. Bunu sağlayamıyorlarsa mutlaka maske kullanmaları önerilir. Polenlerin olduğu mevsimde evde bile pencereler, kapılar kapalı tutulmalıdır. Evlerde kalorifer varsa bu havanın kurumasına neden olur. Bu yüzden hastaların evde nemlendirici cihazlar kullanmasında yarar vardır. Bulunun ortamın havası her zamana temiz olmalıdır. Ayrıca evde bitki ve hayvan bakılmamalıdır. Yünlü ve tüylü battaniyelerden, örtülerden uzak durulmalıdır. Sentetik ve pamuklu olanlar tercih edilmelidir. Evde toz tutacak kilim, halı gibi eşyalar kullanılmamalıdır. Ayrıca hastaların sigara içmemesi, dengeli beslenmesi de gerekir. Her gün düzenli olarak egzersiz yapmaları da faydalı olur.

Alerjik Rinit Yorumları
		Kırmızı sayı	Yorumu Gönder >>